Türkiye'nin Rusya'dan satın aldığı hava savunma sistemi S-400'lerin teslim edilmesi için geri sayım başlarken Washington'dan Ankara'ya “S-400 almayın” baskısı sürüyor. Ankara bu konuda geri adım atmayacağını vurgularken, ABD'nin S-400 alımını engelleme girişimlerinin arkasında ne olduğunu ve neyi amaçladığı konunun uzmanlarına sorduk. İşte uzman görüşleri:
ÖNCE RAHİP, ŞİMDİ S-400 Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Toğrul İsmayıl: ABD'nin S-400 baskısının birkaç sebebi var. Daha önce Rahip Brunson olayında ekonomik baskılar yaptı. O tutmayınca bu defa S-400'ler üzerinden baskı yapmaya başladı. Suriye'deki meselelerde Türkiye ve Rusya'nın yakınlaşması söz konusu. ABD'yi rahatsız eden konulardan bir tanesi bu. ABD'nin hedeflediği şey; Türkiye-Rusya ilişkilerini bozmak ve Rusya'dan uzaklaştırmak. ABD, Patriot satmayınca Türkiye de S-400'ü satın almak zorunda kaldı. ABD'nin ‘S-400 almayın' baskısının siyasi olduğunu düşünüyorum. Türkiye'nin hava savunma sistemlerine ihtiyacı var. Türkiye, NATO ülkesi olsa da kendi ihtiyacı için NATO dışında ülkelerin sistemlerini de kullanabilir. Sadece bu sistemler NATO'ya entegre edilemez. Türkiye de bunu savunuyor.
ABD SATMIYOR, KARŞI ÇIKIYOR S-400 anlaşması uluslararası bir sözleşme. Türkiye açısından iptal edilmesi veya rafa kaldırılması ekonomik açıdan çok büyük darbe olur. Bundan ziyade olayın imaj yönü de var. Türkiye'nin sözleşmeden ABD baskısı sonucu vazgeçmesi imajına ciddi zarar verebilir. ABD hem kendi oldukça pahalı olan kendi sistemlerini satmıyor, diğer taraftan Türkiye'nin başka bir ülkeden de hava savunma sistemi almasına karşı çıkıyor. ABD'nin Türkiye'ye bu konuda ‘sen bundan vazgeç, tüm zararını karşılarım' diyecek şekilde alternatif sunması gerekir. O da yok.
DENGELER DEĞİŞECEK Güvenlik Uzmanı ve Stratejist Mithat Işık: S-400'ler şu anda kullanılan en iyi hava savunma sistemlerinden bir tanesi ve Türkiye'nin de buna ihtiyacı var. S-400'ler geldiğinde Doğu Akdeniz'de Türkiye'nin bilgisi olmadan hiçbir hava vasıtası uçamayacak. Teknolojisi çok yüksek bir füze ve uzun vadede Türkiye bu konuda ortak üretime geçebilir düşüncesi de var. Tabii ABD ile Türkiye'nin gerek Orta Doğu'da gerek Doğu Akdeniz'deki politikaları şu anda örtüşmüyor. Doğu Akdeniz'deki hava trafiğinin Türkiye'ye geçmesi, teknolojik üstünlüğe kavuşması, Türkiye ile ABD arasındaki var olan problemlerin henüz çözülmemiş olması gibi bir takım sebeplerden dolayı istemiyor. Ama esas sebep; Türkiye'nin etkili bir hava savunma sisteminde, iyi bir teknolojiye sahip olmasını istememesi.
ABD'NİN BEKA MESELESİ Prof. Dr. Bilal Sambur: Türkiye, ABD'nin Soğuk Savaş döneminden beri kadim müttefiki konumunda. ABD, Türkiye'nin Rusya'ya yakınlaşmasından memnun olmamıştır. S-400 alımına ABD, bu uzun tarihsel ilişki bağlamında okuyor. Birincisi kadim bir müttefikinin Rusya'nın yanında yer almasından ABD çok rahatsız oluyor. İkincisi ABD, NATO ülkelerinin savunma sistemlerini tek başına kendisi karşılıyor. Bu konudaki Türkiye'nin S-400'ü alması durumunda ABD'nin silah tekeli kırılmış olacak. Diğer NATO ülkeleri de Türkiye'nin örneğini takip ederek, Çin, Hindistan ve Rusya gibi ülkelerden savunma ihtiyaçlarını gidermeye kalkacaklar. ABD bu yolu kapatmak istiyor. Bundan dolayı da Türkiye'nin Rusya'dan S-400 almasını beka meselesi olarak görüyor.
KONTROL BİZDE OLACAK
Letonya Dışişleri Bakanı Edgards Rinkevics'in daveti üzerine bu ülkeye resmî ziyaret gerçekleştiren Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, mevkidaşı ile ortak basın toplantısı düzenledi. Çavuşoğlu, ABD'nin S-400'lerin, F-35 ve diğer NATO sistemlerine tehdit olabileceği iddiasına yönelik, şunları kaydetti: Öncelikle bu sistemlerin tamamıyla kendi kontrolümüzde olacağını ve NATO sistemlerine dâhil edilmeyeceğini söyledik. ABD'lilerin iddiaları doğru olsaydı, bu durumda, Suriye'de, Baltık bölgesinde ve kuzeyde, S-400'ler çoktan F-35 teknolojisine ulaşmış olurdu. Çünkü Suriye'de Rusya'nın tam kontrolü atında S-400'ler bulunuyor. ABD ve İsrail F-35'leri çoktan bunların etrafında uçuyor. Norveç'te sınırın hemen ötesinde S-400 bataryaları var ve etrafında Norveç F-35'leri var. Yani bu iddialar doğru olsaydı, çoktan gerçek olurdu.